pǟva
s
(a) päev ▫ diena
○ pǭlandõks|pǟva palvepäev ▫ lūgšanu diena; rišt|pǟva ristipäev, taevaminemispüha ▫ Krusta pacelšanas diena, Debesbraukšanas diena
♦ pǟva le’bbõ päev otsa, päev läbi ▫ cauru dienu; pǟvast päuvõ päevast päeva ▫ diendienā; sieldõ ne’iku pǟva päevselge ▫ skaidrs kā diena; sieldõ pǟva āigal päise päeva ajal ▫ gaišā dienas laikā; pǟviņ päevade kaupa ▫ pa dienām; ī’ds knaššõs pǟvas ühel ilusal päeval ▫ vienā skaistā dienā; mustād pǟvad pierāst mustadeks päevadeks ▫ nebaltām dienām; jõ’vḑi päuvḑi nǟ’dõ häid päevi näha ▫ redzēt labas dienas; nūorši päuvši noores eas ▫ jaunībā, jaunības dienās; va’ņši päuvši J81 vanaduspäevil ▫ vecumā, vecumdienās
● Amād pǟvad at jumāl pǟvad. Kõik päevad on jumala päevad. ▫ Visas dienas ir dieva dienas. Tä’m pǟvad at lu’gdõd. KK77 a Ta päevad on loetud. ▫ Viņa dienas ir skaitītas. Tä’m pǟvad attõ tǟdõd, attõ ku’bbõ lu’gdõd, lu’g täuž. KK77 a Ta päevad on täis, on kokku loetud, arv täis. ▫ Viņa dienas ir pilnas, ir saskaitītas, skaits ir pilns. Ku sa jelād, si’z sa vēl pǟgiņ päuvḑi nǟd. KK77 a Kui sa elad, siis sa veel palju päevi näed. ▫ Kad tu dzīvosi, tu vēl daudz dienu redzēsi.
(b) päike, päev ▫ saule
♦ pǟva mǭ’lē’mi päikeseloojang ▫ saules riets; seļļizt, mis ä’b ūo pǟva allõ KK77 a sellist, mida ei ole päikse all ▫ tādu, kas nav zem saules; sieldõ ne’iku pǟva KK77 a selge nagu päike ▫ gaišs kā saule
● Pǟva pāistab. Päike paistab. ▫ Saule spīd. Pǟva kārgõb. Päike tõuseb. ▫ Saule lec. Pǟva lǟ’b lūojõ. Päike läheb looja. ▫ Saule riet. Pǟva kitāb. Päike kõrvetab. ▫ Saule karsē. Pǟva lekš vi’zzõ. KK78 Päike läks pilve taha. ▫ Saule aizgāja aiz mākoņiem [~ ciet]. Pǟva u’m vizās. KK78 Päike on pilve taga. ▫ Saule ir aiz mākoņiem [~ ciet]. Pǟva tu’ļ pīla aldõst ulzõ. KK78 Päike tuli pilve alt välja. ▫ Saule iznāca no mākoņu apakšas. Ta istīz tubā kilgõ pǟva kä’ddõ. J16 Ta istus maja äärde päikse kätte. ▫ Viņš apsēdās pie mājas saulē. Lapst peislõbõd pǟva kä’ds. Lapsed peesitavad päikese käes. ▫ Bērni sildās saulē. Pǟva pāistab, vī’mõ sadāb, si’z mirīņõd daņtšõbõd. KK78b27 Päike paistab, vihma sajab, siis surnud tantsivad. ▫ Saule spīd, lietus līst, tad miroņi dejo. Jegā ažā tulāb pǟva kä’ddõ. KK77 a Iga asi tuleb avalikuks [~ päeva kätte]. ▫ Katra lieta nāk gaismā [~ iznāk saulē].
su’ž
s
(Canis lupus) hunt, susi ▫ vilks
● Su’ž kīskõb. Hunt kisub. ▫ Vilks plēš. Ma neiz sutā. Ma nägin hunti. ▫ Es redzēju vilku. A’ž ūod sudūd siegās, si’z kouk näntõn īņõ. Kui oled huntide hulgas, siis ulu nendega kaasa. ▫ Ja esi starp vilkiem, tad kauc viņiem līdzi. La’z su’ž sīnda tõmbõg! Susi sind söögu [~ tõmmaku]! ▫ Kaut tevi vilks rautu! Ku sa i’ļ su’d rõkāndõd, si’z ta tulāb ka. KK77 a Kui sa hundist räägid, siis ta tuleb ka. ▫ Ja tur par vilku runā, tad viņš atnāks arī.
ka’ggõl|ouk
s
kaelaauk ▫ kakla izgriezums
